Objektif Odak Uzaklıkları ve Konuya Olan Uzaklıkla Birlikte Perspektifteki Değişimler.
Günümüz fotoğrafçısının en büyük sorunlarından biri görme eksikliği. Bir fotoğrafı göremediğinizde teknik bilgi de maalesef pek işe yaramıyor çünkü her şey görmekle başlıyor. Bu eksikliğin beraberinde getirdiği diğer sıkıntılar ise; kompozisyondaki olası hatalar, yanlış kadrajlama, uygun olmayan ekipman seçimi, sokakta davranış bozukluğu, tekrara düşme bunlardan sadece bazılarıdır.
Fotoğraf eğitimlerinde birçok eğitmenin fotoğrafa yeni başlayan katılımcıları “sokak fotoğrafı için en iyi objektif 50 mm’dir” diyerek yanlış yönlendirdiğini duyuyorum. Bu durumda çoğu kişi hem ucuz olması hem de şartlandırılmaları sebebiyle bu odak uzaklığı ile gözlerini eğitmeye çalışıyorlar. Peki geniş açıdan tele objektife kadar farklı odak uzaklığa sahip objektiflerin konuya uzaklığımızla birlikte değişen perspektifi nasıl öğrenecekler?
Ben yıllardır tüm eğitimlerimde diyorum ki mümkün olduğunca farklı odak uzaklığa sahip objektifleri deneyin, sokak fotoğrafı çekecekseniz (sokak portresi değil) en çok ihtiyacınız olan objektif mümkün olduğunca geniş açılardır. Çünkü sokakta fotoğraf çekmek demek mimari yapılarla, derinlemesine uzayıp giden sokaklarla, daracık koridorlar, küçük veya görkemli iç mekanlarla çalışmak demektir.
Bu arada sıklıkla orta tele veya daha uzun odaklı objektiflere de ihtiyacınız olacağını unutmayın. Her fotoğrafı aynı odak uzaklığı ile çekmeniz mümkün değil. İstediğiniz perspektifi elde edebilmek için kimi zaman geniş açı ile konuya yakınlaşmanız bazen de tele objektif ile konudan uzaklaşmanız, başka bir deyişle perspektife çok iyi hakim olmanız gerekir.
Bu konuya hakim olamadığınızda aslında önünüzde birçok fotoğraf belirecek ama siz onları göremeden oradan uzaklaşacaksınız; veya fotoğrafı görseniz dahi odak uzaklıklarına hakim olamadığınız için bir türlü doğru fotoğrafa ulaşamayacaksınız.
Gelin bu konuyu bir örnek fotoğraf üzerinden inceleyelim: Aşağıdaki fotoğrafta ön plan ve uzak plandaki 2 öğe arasında bir bağlantı ve benzerlik görülmüş ve bu bağlantının izleyiciye aktarılması amaçlanmıştır. Arka plandaki cami ve ön planda ona benzeyen spor aleti arasındaki bu bağlantının açıkca gösterilmesi gerekir.
Buradaki en temel sorun, konuyu ilk anda çıplak gözle görmemizdir. Bunun sorun olmadığını düşünebilirsiniz. Sorun şu ki, çıplak gözle gördüğümüz perspektif bizim istediğimiz fotoğrafı veremez. Bu noktada, ön plandaki öğe ile arka planda bağlantı kurulacak öğe arasında birkaç kilometrelik mesafe varsa hangi odak uzaklığa sahip objektif ve hangi bakış mesafesinin kullanılması gerektiği sorunu ortaya çıkacak.
İlk fotoğrafta gördüğünüz konunun çıplak gözle görüntüsüdür. 35 mm objektifle çekilmiş ve aşağı yukarı gözün gördüğü perspektife yakın bir görüntüdür. Bu fotoğrafta ön plandaki spor aleti dışında ne görüyorsunuz? Hiçbir şey. Peki arka planda bağlantı kurulacak öğenin leke etkisi nerede kaldı? Ön plandaki spor aletine çok yaklaşmaktan oluşan distorsiyon (bozulma) sizce doğru mu?
Tamamen yanlış bir odak uzaklığı ile birlikte yanlış bir bakış mesafesinde olduğumuz için fotoğrafta istediğimiz etkiyi alamadık ve fotoğrafımız başarısız oldu
, daha doğrusu bu bir fotoğraf olamadı.Burada bilinmesi gereken, arka plandaki öğe çok uzaktaysa onu ön plandaki öğeye bağlayabilmek için çok uzun odaklı bir objektif kullanmak gerektiğidir. Uzun odaklı bir objektif kullanıyorsak bakış mesafemizin ön plandaki öğeden konu kadraja sığacak kadar uzaklaşması gerekir. Bunu yaptığımızda uzun odaklı objektif yapısı gereği arka plandaki öğeyi hem yaklaştıracak hem de büyütecek ve ön plandaki spor aleti de daha minyatürleşmiş olarak algılanacak.
Zihnimizde oluşan fotoğrafta daha makinamızı konuya doğrultmadan ve hatta önüne gerekli odak uzaklığına sahip objektifi takmadan arka planı büyütmemiz ve yaklaştırmamız; bunu yapabilmek için de uzun odaklı objektifimizi takıp konudan uzaklaşmamız ve uygun bakış noktasını bulmamız gerektiğini biliyor olmamız şart. Ancak bundan sonra gerekli ekipmanı hazırlayıp çekim aşamasına geçebiliriz.
Bunların yanı sıra, son bir konuya da dikkat etmeniz gerektiğini unutmayın: Alan derinliği. Uzun odaklı objektifler yapıları gereği sığ bir alan derinliği verirler. Daha anlaşılır bir ifadeyle, ne kadar uzun bir odak kullanıyorsanız netlik yaptığınız objenin önü ve arkası o kadar bulanıklaşacaktır. Bu fotoğrafta, ön plandaki spor aleti ile arka plandaki cami arasında bir bağlantı kurmak istediğimize göre diyaframı mümkün olduğunca kısarak alan derinliğini, başka bir ifadeyle net bölgeyi, artırmalı dolayısıyla caminin olabildiğince net olmasını sağlamalıyız.
İkinci fotoğrafta benim zihnimde oluşan sonuç fotoğrafı görüyorsunuz. İlk fotoğrafta spor aletinin kollarında oluşan boyut farkı ikinci fotoğrafta ortadan kalktı. Çünkü bu soruna sebep olan benim geniş bir açıyla konuya yaklaşmamdı. İkinci fotoğrafta uzun bir odakla konudan uzaklaşınca perspektif düzeldi ve spor aletinin kolları orjinal boyutlarıyla algılandı. İlk fotoğraftaki derinlik, yani mesafe algısı ikinci fotoğrafta ortadan kalktı. Derinlikle birlikte geniş açı objektifin arka planı uzaklaştırıp küçültme etkisini yine ikinci fotoğrafta tele objektif ve konudan uzaklaşarak ortadan kaldırdık.
Son olarak da alan derinliğini uygun bir şekilde ayarlayarak ve uygun bakış noktası bularak fotoğrafı bitirdik. Görme eksikliği yaşayan bir fotoğrafçı normal şartlarda bu spor aletinin önünden fotoğrafı göremeden yürüyüp geçecekti. Ama iyi bir fotoğrafçı olarak bizim bu fotoğrafı görememe lüksümüz maalesef yok.
“Görme Pratiği” adıyla yıllardır bu konuda eğitimler vererek katılımcıların görme yetilerinde bir gelişme sağlamaya çalışıyorum. Bazılarımız görme yeteneği açısından daha şanslı olsa da eğitim ve pratikle bu yeteneği geliştirmeniz mümkün.
©️Hüseyin Aldırmaz. Bütün yayın hakları saklıdır. Kaynak gösterilerek tanıtım için yapılacak kısa alıntılar dışında yazar ve fotoğrafçının yazılı izni olmaksızın hiçbir yolla çoğaltılamaz ve kullanılamaz.
Yazar: www.huseyinaldirmaz.com